Geschiedenis van de knapkoek
Knapkoek? Dan denk je meteen aan Maaseik. Dé knapkoekhoofdstad aan de Maas.
Het verhaal gaat dat deze lekkernij zijn oorsprong vond in het hergebruiken van restjes vlaaideeg., wat meteen zou verklaren waarom het de enige koek is die bereid wordt met een gistdeeg. Volgens een andere theorie zou de koek bedoeld zijn als een soort scheepsbeschuit. In de tijd dat Maaseik een haven was, kochten schippers de lokale lekkernij om mee te nemen aan boord. De knapkoek kon lang bewaard worden en bracht de scheepslieden bovendien de smaak van thuis tijdens hun reizen.
Over de oorsprong van de koek zijn de meningen verdeeld. Maar het staat wel vast dat de koek al bestond In 1648. Dit wordt bevestigd door een stadsrekening waarop er voor het eerst sprake is van dit lokaal gebak. Mogelijk dateert het zelfs van de 16de eeuw. In ieder geval gaat het om de oudste koek van Limburg, zowel in België als in Nederland.
Zijn naam heeft de knapkoek te danken aan het knappend geluid dat hij maakt, als je hem breekt. Maaseikenaren leggen hem in een diep bord en duwen dan met duim of wijsvinger in het midden van de koek waardoor hij in stukjes breekt.
Dat de knapkoek uit Maaseik de referentie is, heeft zo zijn reden: de knapkoekbakkers gebruik(t)en uitsluitend kwaliteitsvolle ingrediënten zoals echte melkerijboter en de beste specerijen. Maar het authentiek, traditioneel recept bevat nóg een zeer belangrijk ingrediënt: nl gist! Deze gist zorgt voor een brosse, gelaagde koek die erg fragiel en breekbaar is, maar geeft hem tevens zijn unieke structuur.
De hoeveelheid boter zorgt er dan weer voor dat de knapkoek smelt in je mond. Maar geeft ook een deeg dat niet makkelijk te verwerken is. Elk deegbolletje wordt met de hand - en een deegrol- uitgerold tot een ronde, platte koek. De parelsuiker bovenop geeft hem zijn typische uiterlijk. Het maken van knapkoek is een ingewikkeld en fragiel proces, dat veel tijd en aandacht vergt. Kortom een echte ambacht!
Traditionele verpakking van de knapkoek
Knapkoek wordt al decennialang in een ronde wit met rode, kartonnen doos verpakt. Voorzien van een rood lint. Een stijlvol geschenk voor elke gelegenheid!
Knapkoekfeest in Maaseik
Ter ere van de knapkook organiseert de stad Maaseik, elke eerste zondag van september, een gezellig bak- en animatiefeest op de Markt.
Meesterbakkers bakken in een mobiele houtoven, een reuzeknapkoek met een diameter van liefst 3 meter. Als hij gaar is, wordt hij door de Knapkoekers – met houten hamertjes – stukgeslagen en verdeeld onder het aanwezige publiek.
Het knapkoekbakken is een belangrijk onderdeel van het knapkoekfeest maar niet het enige. Doorheen de jaren werd het evenement in de knapkoekstad uitgebreid met randanimatie zoals een nostalgische kermis en een streekproductenmarkt.
Een muzikale noot maakt het evenement compleet en een (gezins)uitstap naar de Eyckerstede de moeite waard.
Maaseiker folkloregroep
De Knapkoekers werden opgericht als Maaseiker folkloregroep in 1960.
De groep vond inspiratie bij het meest bekende Maaseiker streekproduct. Ook hun klederdracht is ontleend aan de (17de) eeuw waarin voor het eerst sprake is van de knapkoek in Maaseik. Ze dragen een mooie en opvallende uitrusting. Zeker het zwaar gelaagd hoofddeksel in de vorm van knapkoeken – dat een aantal leden van de groep draagt – is bijzonder. Met hun klompen en hun belletjes, die in hun klederdracht verwerkt zijn, gaat geen enkel optreden onopgemerkt voorbij.
Je kunt ze bewonderen tijdens de Halvastenstoet en het Knapkoekfeest in Maaseik. De Maaseiker knapkoek kan zich geen betere ambassadeurs voorstellen!
